در مقاله قبل از سایت فروش مصالح ساختمانی شهر ساختمانی به معرفی کلینکر پرداختیم. اکنون می خواهیم بدانیم انواع کلینکر سیمان کدام‌اند؟ کلینکر یا تفاله کوره، یک ماده گره‌دار است که در مرحله حرارت‌دادن در کوره، طی ساخت سیمان تولید می‌شود و به‌عنوان چسب در بسیاری از محصولات سیمانی استفاده می‌شود. توده‌ها یا گرده‌های کلینکر معمولاً به قطر 3-25 میلی‌متر و به رنگ خاکستری تیره هستند. کلینکر سیمان، با حرارت‌دادن سنگ آهک و خاک رس تا حد مایع‌شدن در حدود 1400 تا 1500 درجه سانتی‌گراد در کوره دوار تولید می‌شود.
تبدیل کلینکر به سیمان زمانی صورت می‌گیرد که با گچ (برای کنترل خواص گیرش سیمان و اطمینان از استحکام فشاری) و به‌صورت ریز آسیاب شود تا در نهایت، سیمان به‌دست آید.
کلینکر را می‌توان برای مدت طولانی در شرایط خشک و بدون کاهش کیفیت نگهداری کرد؛ از این رو در سطح بین‌المللی خرید و فروش می‌شود و زمانی که مواد اولیه، کمیاب یا در دسترس نیستند، کاربرد کلینکر در صنعت سیمان‌سازی به چشم می‌خورد.
4 جزء اصلی ترکیب کلینکر بتن کدام‌اند؟
ترکیبات اصلی و شناخته‌شده کلینکر سیمان، سنگ آهک و آلومینیوم سیلیکات است؛ اما اگر بخواهیم دقیق‌تر و از منظر کانی‌شناسی به آن نگاه کنیم باید با دو رویکرد جداگانه آن را بررسی کنیم:
- تجزیهوتحلیل کانی‌شناسی، با استفاده از میکروسکوپ پتروگرافی و / یا تجزیهوتحلیل پراش اشعه ایکس
- تجزیهوتحلیل شیمیایی، دقیق‌ترین روش توسط طیف‌سنجی فلورسانس اشعه ایکس
4 جزء اصلی شناسایی‌شده از این طریق عبارت‌اند از:
- آلیت: تقریباً تری کلسیم سیلیکات (معمولاً حدود 65٪ از کل)؛
- بلیت: تقریباً دی کلسیم سیلیکات (معمولاً حدود 15٪ از کل)؛
- آلومینات: تقریباً آلومینات تری کلسیم (معمولاً حدود 7٪ از کل)؛
- فریت: آلومینوفریت تقریباً تتراکلسیمی (معمولاً حدود 8٪ از کل).
سایر مواد ممکن است در مقادیر کم وجود داشته باشند:
فازهای نمک – ترکیبات مختلف کاتیون های سدیم، پتاسیم و کلسیم با آنیون های سولفات و کلرید، مانند:
- آرکانیت – K2 SO4؛
- کلسیم لانگبینیت – K 2Ca2 (SO4)3؛
- آفتیتالیت – K3 Na(SO4)2؛
- سیلویت – KCl.
فازهای دمای پایین – گونه‌های شیمیایی میانی مختلفی که از پردازش حرارتی بیشتر فرار کرده‌اند، مانند:
- اسپوریت – Ca5 (SiO4 )2 (CO3 )
- ترنزیت – Ca5 (SiO4 )2 (SO4 )
- الستادیت – Ca10 (SiO4 ) 3 (SO4)3 (OH)2
- Ye’elimit – Ca4 (AlO 2 )6 (SO4 )
انواع کلینکر سیمان کدام‌اند؟
رایج‌ترین نوع کلینکر برای تولید سیمان پرتلند و مخلوط‌های آن، ساخته می‌شود. انواع کلینکر بسته به نوع سیمانی که کلینکر برای آن تولید می‌شود، متفاوت است. به غیر از مخلوط سیمان پرتلند، برخی از انواع خاص کلینکر سیمان در زیر ذکر شده‌است:
- کلینکر مقاوم به سولفات
- کلینکر با حرارت کم
- کلینکر سفید
- کلینکر کم قلیایی
- بلیت کلسیم سولفوآلومینات ترنزیت (BCT)
کلینکر مقاوم به سولفات
حاوی 76% آلیت، 5% بلیت، 2% آلومینات تری کلسیم، 16% آلومینوفریت تترا کلسیم و 1% اکسید کلسیم آزاد است. تولید آن در سال‌های اخیر توسط کارخانه تولید کلینکر کاهش یافته است؛ زیرا مقاومت سولفاتی را می‌توان به‌راحتی با استفاده از سرباره کوره بلند دانه‌بندی‌شده در تولید سیمان بدست آورد.
کلینکر با حرارت کم
حاوی 29% آلیت، 54% بلیت، 2% آلومینات تری کلسیم و 15% آلومینوفریت تترا کلسیم با آهک آزاد بسیار کمی است. این نوع کلینکر سیمان دیگر تولید نمی‌شود؛ زیرا سیمان تولیدشده از کلینکر معمولی و سرباره کوره بلند دانه‌بندی‌شده دارای خواص حرارتی بسیار کم است.
کلینکر سفید
کلینکر سیمان سفید، یکی دیگر از انواع کلینکر است که حاوی 76 درصد آلیت، 15 درصد بلیت، 7 درصد آلومینات تری کلسیم، بدون آلومینوفریت تترا کلسیم و 2 درصد آهک آزاد است. اما ترکیب آن ممکن است در معدن کلینکر مختلف، بسیار متفاوت باشد. درواقع کلینکر سفید، سیمان سفید تولید می‌کند که برای اهداف زیبایی در ساخت و ساز استفاده می‌شود. اکثر سیمان سفید تولیدشده از این روش، برای ساخت بتن پیش‌ساخته در کارخانه، کاربرد دارد.
کلینکر کم‌قلیایی
کلینکر کم قلیایی برای تولید سیمان پرتلند کم قلیایی با محتوای کل قلیایی، نه سربار 0.6 درصد استفاده می‌شود. این کلینکر سیمان، در بتن ساخته‌شده با انواع خاصی از سنگدانه‌ها استفاده می‌شود که حاوی شکلی از سیلیس است که با مواد قلیایی واکنش می‌دهد و باعث بزرگ‌شدن دانه‌های بتن می‌شود.
بلیت کلسیم سولفوآلومینات ترنزیت (BCT)
این مفهوم در تولید نوعی کلینکر با انتشار دی اکسید کربن تا 30 درصد کمتر استفاده می‌شود. بهره‌وری انرژی در این روش تولید کلینکر سیمان، بهبود می‌یابد و هزینه‌های برق برای فرآیند تولید نیز حدود 15 درصد کمتر است.
کلام آخر
کلینکر (به انگلیسی: Clinker) در تولید سیمان پُرتلَند، دانه‌های حرارت دیده‌ای است، که معمولاً ۳-۲۵ میلی‌متر(قطر) دارند و از حرارت دادن به سنگ آهک و آلومینیوم سیلیکات (خاک رس) در طی مرحله کوره سیمان به وجود می‌آیند.
کلینکر جزء یکی از مواد اولیه تولید سیمان به‌شمار رفته و یک محصول فرایندی است و برحسب نوع سیمان، در ترکیب سیمان استفاده می‌شود. به‌طور کلی سیمان را به دو طریقه تر و خشک تهیه می‌کنند. در روش تر مواد اولیه (کلینکر)در آب با هم مخلوط و آسیا می‌گردند و در متد خشک مواد اولیه (کلینکر) در حالت خشک مخلوط و آسیا می‌شوند.